Lisa Feldman Barrett,

Tο μυαλό ενός μικρού παιδιού μοιάζει με ένα πολύπλοκο δίκτυο, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή. Για να γίνει αυτό το δίκτυο ισχυρό, χρειάζεται οι γονείς να δημιουργήσουν έναν κόσμο πλούσιο σε ερεθίσματα.

Με βάση μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στον τομέα της νευροεπιστήμης και της ψυχολογίας, προτείνονται επτά κανόνες «γονικής μέριμνας» οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να δημιουργήσει έναν εγκέφαλο που να είναι ευέλικτος και συνεπώς ανθεκτικός.

1. Συμπεριφερθείτε ως «Κηπουροί» και όχι ως «Ξυλουργοί»

Οι ξυλουργοί χαράζουν το ξύλο στο σχήμα που θέλουν, ενώ οι κηπουροί καλλιεργούν το έδαφος ώστε τα φυτά να μεγαλώσουν και να ευδοκιμήσουν μόνα τους.

Όμοια και οι γονείς έχουν δύο επιλογές. Είτε να «σμηλεύσουν» το παιδί τους στο σχήμα που θέλουν για να γίνει κάτι συγκεκριμένο, για παράδειγμα βιολιστής, είτε να «καλλιεργήσουν» το περιβάλλον που θα επιλέξει το παιδί τους ώστε να αναπτύξει τις δεξιότητες του.

Πιθανότατα ο γονιός να θέλει να καμαρώσει το παιδί του μια μέρα ως βιολιστή στο “Μέγαρο Μουσικής Αθηνών”, οπότε καταστρώνει και οργανώνει μαθήματα επί μαθημάτων βιολιού («προσέγγιση ξυλουργού») ώστε να διαπρέψει. Όμως η εμπειρία δείχνει ότι είναι πιο πιθανό να τον καμαρώσει ως έναν απλό δεξιοτέχνη ή να τον δει μια μέρα να αποστρέφεται τη μουσική.

Από την άλλη η προσέγγιση του «κηπουρού» είναι αυτή κατά την οποία ο γονιός  «σπέρνει» διάφορα μουσικά ερεθίσματα μέσα στο σπίτι και περιμένει να δει ποιο θα είναι αυτό που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού του.

Μόλις ο γονιός καταλάβει το είδος του σπόρου που ευδοκίμησε, τότε θα προσθέσει το κατάλληλο χώμα ώστε το φυτό να ριζώσει και να ανθίσει.

2. Να μιλάτε και να διαβάζετε στα παιδιά σας. Πολύ.

Οι σχετικές μελέτες έχουν δείξει, ότι ακόμη και όταν τα παιδιά είναι μόλις μερικών μηνών και δεν καταλαβαίνουν τις έννοιες των λέξεων, ο εγκέφαλός τους εξακολουθεί να τις χρησιμοποιεί. Αυτό χτίζει ένα νευρικό σύστημα το όποιο θα είναι έτοιμο για μεταγενέστερη χρήση. Έτσι, όσες περισσότερες λέξεις ακούνε, τόσο πιο δυνατό θα γίνει το νοητικό τους δίκτυο.

Ευεργετική είναι επίσης η διδασκαλία των «συναισθηματικών λέξεων» (δηλαδή, λυπημένος, χαρούμενος, απογοητευμένος). Όσο περισσότερα συναισθήματα γνωρίζουν, τόσο πιο ευέλικτα μπορούν να γίνουν. Μιλήστε τους για το τι προκαλεί ένα συναισθήματα και πώς μπορεί να επηρεάσουν το άτομο: «Βλέπεις αυτό το αγόρι που κλαίει; Χτύπησε το γόνατό του και πονάει. Είναι λυπημένος και πιθανώς θέλει μια αγκαλιά από τους γονείς του. ”

Σκεφτείτε τον εαυτό σας ως ένα ξεναγό των παιδιών σας μέσα στον μυστηριώδη κόσμο των ανθρώπινων κινήσεων και ήχων.

3. Να δίνετε εξηγήσεις σε όσα συμβαίνουν γύρω τους.

Μπορεί να είναι κουραστικό να ακούτε συνεχώς ένα ”γιατί;” Όταν όμως τους εξηγείτε κάτι, τότε έχετε μετατρέψει κάτι αφηρημένο από τον κόσμο τους σε κάτι  συγκεκριμένο. Το μυαλό λειτουργεί πιο αποτελεσματικά όταν έχει συγκεκριμένες τις έννοιες.

Μην απαντήσετε σε ένα ”γιατί” με ένα ”επειδή το είπα εγώ.” Τα παιδιά που καταλαβαίνουν τους λόγους μιας συμπεριφοράς, ελέγχουν αποτελεσματικότερα τις ενέργειές τους.

Αν το μόνο που γνωρίζουν είναι, ”Δεν πρέπει να τρώω όλα τα μπισκότα γιατί έτσι μου είπαν ή γιατί θα μπω σε μπελάδες”, τότε αυτή η σκέψη δεν θα είναι αρκετή να τους προστατεύσει όταν οι γονείς δεν θα είναι μπροστά.

Είναι καλύτερα να καταλαβαίνουν: «Δεν πρέπει να φάω όλα τα μπισκότα γιατί μπορεί να κάνω εμετό ή γιατί ο αδερφός μου – η αδερφή μου θα στεναχωρηθούν αν δεν έχει μπισκότα γι’ αυτούς. Αυτός ο τρόπος σκέψης τους βοηθά να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεων τους και να αναπτύξουν την ενσυναίσθησή τους.

4. Περιγράψτε τη δραστηριότητα και όχι το άτομο.

Όταν ο γιος σας χτυπήσει την κόρη σας, μην τον αποκαλέσετε «κακό παιδί». Είναι προτιμότερο να πείτε: «Σταμάτα να την χτυπάς. Την πονάς και την κάνεις να νιώθει ενοχλημένη. Πες της ότι λυπάσαι. ”

Ο ίδιος κανόνας ισχύει για τον έπαινο: Μην αποκαλείτε τα παιδιά σας «καλό παιδί». Αντ ’αυτού, σχολιάστε τις ενέργειές τους: «Κάνατε μια καλή πράξη ή μια καλή επιλογή». Αυτό το είδος διατύπωσης θα τους βοηθήσει να δημιουργήσουν πιο χρήσιμες ιδέες για τις ενέργειές τους αλλά και για τον εαυτό τους.

Περιγράψτε τις δράσεις των χαρακτήρων ενός παραμυθιού. Όταν κάποιος αποτυγχάνει να πει την αλήθεια, μην πείτε, ”Ο Σαμ είναι ψεύτης”, που αφορά το άτομο. Πείτε, «Ο Σαμ είπε ένα ψέμα», που αφορά τη δραστηριότητα. Στη συνέχεια, συνεχίστε με, ”Γιατί νομίζετε ότι έκανε ο Σαμ; Πώς θα νιώσουν οι άλλοι αν το μάθουν; Πρέπει να συγχωρήσουν τον Σαμ; ”

Οδηγώντας τους στα μονοπάτια της περιέργειας, και όχι της βεβαιότητας, τους μαθαίνετε να είναι ευέλικτοι, προσόν που θα χρειαστούν σε πραγματικές καταστάσεις. Επίσης επισημαίνετε ότι ο Σαμ δεν είναι εγγενώς ανέντιμος, αλλά βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Ίσως να συμπεριφερόταν πιο ειλικρινά σε άλλες περιστάσεις.

5. Βοηθήστε τα παιδιά σας να σας αντιγράψουν.

Ο τρόπος για να μάθουν τα παιδιά είναι η παρατήρηση, το παιχνίδι, και κυρίως η μίμηση των ενηλίκων. Δώστε τους για παράδειγμα ένα παιχνίδι με κηπουρικά εργαλεία και αφήστε την μίμηση να ξεκινήσει.

Προσοχή: Τα παιδιά θα σας αντιγράψουν σε όλα, τόσο στα καλά όσο και στα άσχημα. Εάν λέτε συχνά μια άσχημη λέξη με ένταση και στόμφο, το ίδιο ακριβώς θα κάνει και το παιδί.

6. Αφήστε τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με πολλά άτομα.

Εκτός από τους οικείους ανθρώπους που έρχονται τα παιδιά σας σε επαφή – παππούδες, θείες, θείους, φίλους, άλλα παιδιά – αφήστε τους να αλληλεπιδράσουν με όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα, ειδικά όταν είναι βρέφη.

Τα μωρά που ακούν ομιλίες σε διαφορετική γλώσσα από τη μητρική τους, μπορεί να αναπτύξουν μεγαλύτερη ευκολία στην εκμάθηση ξένων γλωσσών.

Ομοίως, τα παιδιά που βλέπουν πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους γύρω τους, μπορούν να διακρίνουν και να θυμούνται πιο εύκολα πρόσωπα στη μετέπειτα ζωή τους. Αυτό μάλιστα μπορεί να γίνει το πρώτο μάθημα σε ένα παιδί απέναντι στην ξενοφοβία.

7. Αφήστε τα παιδιά σας να πάρουν πρωτοβουλίες.

Τα παιδιά χαίρονται να ανακαλύπτουν τον κόσμο μόνα τους χωρίς τη βοήθειά σας, όπως το να μάθουν να ντύνονται ή να συναρμολόγούν παζλ.

Ακόμη και όταν οι πράξεις τους παραπέμπουν σε κακή συμπεριφορά μπορεί να μην είναι έτσι. Μπορεί απλά να είναι μια προσπάθεια να κατανοήσει την επίδρασή των πράξεων του στον κόσμο.

Για έναν υπερπροστατευτικό γονιό είναι πρόκληση το να στέκεται ένα βήμα πίσω από τις ενέργειες του παιδιού του. Ωστόσο, αν είναι πάντα εκεί για το παιδί, υποδεικνύοντας κάθε του κίνηση και καλύπτοντας κάθε του ανάγκη, τότε αυτό θα το κάνει εξαρτητικό χωρίς εμπιστοσύνη στις πράξεις και στις επιλογές του.

Μερικές φορές, αφήνοντάς τα να παλεύουν μόνα τους, τα κάνει ανθεκτικά και τα βοηθά να κατανοήσουν τις συνέπειες των ενεργειών τους.

Η Lisa Feldman Barrett , Ph.D., είναι νευροεπιστήμονας, ψυχολόγος και συγγραφέας του “Seven and a Half Lessons About the Brain.” Είναι διακεκριμένη καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Northeastern University, και τακτική επισκέπτης στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ καθώς και στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης. Είναι επίσης Διευθύντρια Επιστημών για το Κέντρο Νομικής, Εγκεφάλου και Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ακολουθήστε την στο Twitter @LFeldmanBarrett .

Πηγή: cnbc